TERMİK SANTRAL HAKKINDA 3 ACI GERÇEK

Alpu’da kurulması planlanan termik santral uzun zamandır Eskişehir gündeminde. Siz nasıl değerlendiriyorsunuz?

Devlet yetkilileri bu konuda 2023’ü hedef aldılar; ‘yerli kaynaklardan yararlanarak, elektrik üretimini arttırmak.’ Aklımıza gelen kömür. Diğer bir ifadeyle linyit. Mevcut rezervler var. Bunlardan bir tanesi de Alpu’da. Ülkemizin pek çok yerinde bu rezervlerden var. Bunlar plan dâhilinde. Ancak Alpu’daki gelişim çok hızlı başladı. Ben bile çok şaşırdım. Bir anda ortaya çıktı. Hâlbuki önce bir ön hazırlık olur. Ama bir anda, bir ön rapor çıktı.  Alpu sahasını 5-6 bölgeye ayırmışlar. İlk etapta hedef, ‘B Sahası’nda yer altı üretim yöntemleriyle üretim yapılacak, o bölgeye yakın bir yerde kurulacak termik santralde yakılacak ve elektrik üretilecek.

“Çıkarılacak kömür enerji üretiminde kullanılacak” dediniz. O zaman çıkarılacak kömür çok kaliteli değil…

Değil. Ortalama 2 bin ile 2500 kalori/ kilogram diyelim.

Şuan bu proje ne aşamada, bir bilginiz var mı?

Şuanda sadece bir proje var. Başka bir şey yok.

ÇED ile ilgili süreç ne durumda?

ÇED ile ilgili çalışmaları yapacaklarını söylüyorlar. Örneğin buraya kurulacak santralin özelliği hala belli değil.  ÇED safhasında olduğunu, açıklayacaklarını söylüyorlar. Sonra santralin müthiş bir su ihtiyacı var. Bu suyu nereden alacakları belli değil.  Daha net değil. Eksik kısımlar oldukça fazla. Proje daha tam oturmamış.  Ama esas önemli olan, bizi ilgilendiren kısmı santralin nasıl bir nitelikte olacağı ve hangi teknolojinin kullanılacağı.  

Termik santral o bölgeye kurulursa ve bu proje hayata geçerse Eskişehir’e ne gibi etkileri olur? Neden destekleniyor, neden karşı çıkılıyor?

Bu konuya iki ana başlıkla bakmak gerekiyor. Bir madencilik, kömürü çıkartmak. İkincisi de santralde yakmak. Madenciliğin çevreye zararı olmaz.  Madeni yeraltından çıkarmanın ne zararı olabilir ki. Ama çıkarılan kömürün kullanımı, santralde yakımı. Bizim sivil toplum örgütleri ve Eskişehirliler neden kaygı duyuyorlar? Santral sanırım ilk etapta ‘B sahası’ için 35 yıl olarak planlanıyor.  

“Faydası elektrik ve istihdam, peki baca gazları ne olacak?”

Buranın toplam üretilebilen rezervi sanırım 300 milyon ton. 300 milyon ton kömürü biz buradan çıkarıp, santralde yakacağız. Bunun süresi de 35 yıl. Şimdi santrale biz bunu verelim tamam. Santralin iki tane çıktısı var. Üç tane diyelim. Bir elektrik. Bunu istiyoruz, ihtiyacımız var. Vatandaşa vereceğiz. Faydası elektrik ve istihdam. Ancak diğer taraftan baca gazları… Bu endişe verici. Diğer taraftan öbür çıktısı ne? Kül.

“Ne kadar filtreleme yaparsanız yapın belli bir tozu tutamazsınız”

Bu santral hemen Alpu Ovası’nın kıyısına yapılıyor. Orman kısmına yakın. Buraya bu santral yapılıyor ama hakim rüzgar nedir? Bizim Eskişehir’de hakim rüzgarımız nasıl? Doğu’dan Batı’ya mı, Batı’dan Doğu’ya mı esiyor? Eğer temiz havayı santral tarafından alıyorsak bütün santralin tozları Eskişehir’e gelecek. Çünkü Eskişehir’e de yakın. Projede söylüyorlar; ‘biz buraya filtreme yapacağız.’ Ne kadar filtreleme yaparsanız yapın belli bir tozu tutamıyorsunuz. Bunun çevreye zararı olabilir. Kısa dönem düşünmeyeceğiz bunu. 35 yıllık bir süreçten bahsediliyor.

Peki hocam, santralden çıkan külün doğaya ne gibi zararı olur?

Külü belli bir alanda depolayacak. Taşıma sırasında toz olarak yayılabilir. Biriktirilen alanda yağmur yağdığında, yağmur sularıyla yeraltı suyuna külün atıkları karışabilir. Linyit olduğu için kül miktarı fazla. Projede üç tane kül depolama alanı gösterilmiş.  Hatta ne diyorlar; “Külün bir miktarını biz çimento fabrikasına vereceğiz.” Bakalım çimento fabrikası alacak mı? Ne kadarını alacak? Küçük bir miktarını alabilir belki ama esas orada kül stokunun zararı ne olacak? Bunların net ortaya konulması gerekiyor.  

Baca gazlarının Eskişehir’e ne gibi olumsuz etkileri olur?

En büyük tehlike baca gazı. Eskişehir bölgesinin Alpu dahil hava akımı. Rüzgârın estiği kesim ne? Beni bildiğim Batı’dan Doğu’ya doğru. Yani Tepebaşı tarafından temiz hava gelir bize, Alpu’ya doğru gider. Eskişehir’in bütün kirli havası Alpu’ya doğru gider. Ben öyle biliyorum. Zaman zaman ters rüzgarlarda alacağız tabi. Baca gazlarının etkisi o zaman bizi endişelendirir. Hadi Eskişehir’i kurtardık ama Alpu bir ova. Çok güzel ve büyük bir ova.  

Termik santralin zararlarına karşın,  “Burada bir maden yatağı var, bu kömür yer altında kalsın mı” diyenler de var, ‘İstihdam yaratacak neden karşı çıkıyorsunuz” diyenler de… Bu tepkiyi nasıl görüyorsunuz?

Detaylı çalışmak gerekiyor. Acele etmemek lazım. Ben ne karşıyım, ne de olsun diyorum. Her şeyi çözüp, adım adım gitmek gerekiyor. Her şeyi çözdün, sonra da burada yaşayanları ikna etmen lazım. İkna bile yetmez taaddüt vermen lazım.  ‘Ben buraya santrali kuruyorum, bu santralin size zararı olursa şu kadar taaddüt ediyorum size…” Ödeme veya zarar, ziyan neyse… Avrupa’da, Amerika’da böyledir. Daha bu proje üzerine çok şeyler konuşulur. Bu normal. Toplumun geleceğini düşünmesi gayet normal.  

Yenilenebilir enerji varken, Türkiye neden termik santrallere yöneliyor?

Termik santral demek, kömür yakan santral demektir. Bizim linyitlerimiz, kömürlerimiz çok kaliteli değil. Dolayısıyla sanayi de kullanamıyoruz. Değerlendirebileceğimiz tek yer santralde yakıp elektrik elde etmek. Bir baraj yapıp elektrik elde etmek uzun süre alıyor. Santral ise iki sene içerisinde faaliyete alınabiliyor.  Türkiye’de enerji tüketimi artıyor. Hükümet atıl duran linyit rezervlerini elektriğe dönüştürmeye çalışıyor. Yerel kaynaklardan daha fazla enerji üretip, dışa bağımlılığın azaltılması hedefleniyor.